Zakonom o zdravstvenoj zaštiti ("Sl. glasnik RS", br. 25/2019 - dalje: Zakon) i Pravilnikom o pripravničkom stažu i stručnom ispitu zdravstvenih radnika ("Sl. glasnik RS", br. 33/2019, 65/2022 i 66/2022 - ispr. - dalje: Pravilnik) propisano je da:
- je pripravnički staž praktičan rad, kojim se zdravstveni radnik osposobljava za samostalni rad, po utvrđenom programu u skladu sa Zakonom i posebnim pravilnikom donetim za sprovođenje Zakona,
- se pripravnički staž obavlja u zdravstvenim ustanovama i privatnoj praksi pod neposrednim nadzorom mentora - zdravstvenog radnika sa licencom nadležne komore, koji ima najmanje pet godina radnog iskustva u struci nakon položenog stručnog ispita,
- se može obavljati u zdravstvenoj ustanovi, drugom pravnom licu, odnosno privatnoj praksi, koja:
1) registrovana je za obavljanje zdravstvene delatnosti iz propisane oblasti plana i programa pripravničkog staža,
2) obavljanje registrovane zdravstvene delatnosti vrši najmanje jedan zdravstveni radnik sa licencom nadležne komore, koji ima najmanje pet godina radnog iskustva u struci nakon položenog stručnog ispita.
- se pripravnički staž doktora dentalne medicine, oralnih higijeničara, stomatoloških sestara i zubnih tehničara, može obavljati u zdravstvenoj ustanovi, drugom pravnom licu, odnosno privatnoj praksi koja je registrovana za obavljanje delatnosti opšte dentalne medicine, osim dela pripravničkog staža iz maksilofacijalne hirurgije i ortopedije vilica, koji se obavlja u privatnoj praksi koja je registrovana za obavljanje delatnosti maksilofacijalne hirurgije i ortopedije vilica, odnosno u odgovarajućim zdravstvenim ustanovama i drugim pravnim licima registrovanim za obavljanje zdravstvene delatnosti iz navedenih oblasti dentalne medicine.
Pravilnikom propisani plan i program pripravničkog staža za stomatološku sestru - tehničara sadrži oblasti pripravničkog staža i trajanje staža po pojedinim oblastima i to:
- preventivna i dečja stomatologija - 8 nedelja,
- bolesti zuba - 5 nedelja,
- paradontologija i bolesti usta - 4 nedelje,
- oralna hirurgija - 5 nedelja,
- stomatološka protetika - 4 nedelje.
Planom i programom je, takođe, propisano za šta se u pojedinim oblastima stomatološka sestra u toku pripravničkog staža obučava i osposobljava.
Dakle, stomatološka sestra može obaviti pripravnički staž i u registrovanoj ordinaciji opšte dentalne medicine koja ispunjava uslove iz člana 3. stav 1. tačka 2) Pravilnika (obavljanje registrovane zdravstvene delatnosti vrši najmanje jedan zdravstveni radnik sa licencom nadležne komore, koji ima najmanje pet godina radnog iskustva u struci nakon položenog stručnog ispita). Kako postojećim Pravilnikom o bližim uslovima za obavljanje zdravstvene delatnosti u zdravstvenim ustanovama i drugim oblicima zdravstvene službe ("Sl. glasnik RS", br. 43/2006, 112/2009, 50/2010, 79/2011, 10/2012 - dr. pravilnik, 119/2012 - dr. pravilnik, 22/2013, 16/2018, 18/2022 i 20/2023) stomatološka sestra nije ni propisana kao obavezan kadar stomatološke ordinacije (osim u hirurškim granama stomatologije), to se navedeni uslov i ne može odnositi na stomatološku sestru zaposlenu u ordinaciji.
Zakonom je, takođe, propisano da:
- zdravstvena ustanova, odnosno privatna praksa zaključuje sa zdravstvenim radnikom koji obavlja pripravnički staž ugovor o radu ili ugovor o stručnom osposobljavanju i usavršavanju,
- zdravstvena ustanova, odnosno privatna praksa može licu sa kojim zaključi ugovor o stručnom osposobljavanju i usavršavanju da obezbedi novčanu naknadu i druga prava, u skladu sa zakonom, opštim aktom ili ugovorom o stručnom osposobljavanju i usavršavanju,
- za vreme trajanja pripravničkog staža, pripravnik koji je zasnovao radni odnos sa zdravstvenom ustanovom, odnosno privatnom praksom, ima pravo na platu i sva druga prava iz radnog odnosa, u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad i zakonom kojim se uređuje rad zaposlenih u javnim službama, odnosno u skladu sa ugovorom o radu.
Zakonom o radu ("Sl. glasnik RS", br. 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013, 75/2014, 13/2017 - odluka US, 113/2017 i 95/2018 - autentično tumačenje) je propisano da ugovor o stručnom osposobljavanju može da se zaključi, radi obavljanja pripravničkog staža, odnosno polaganja stručnog ispita, kad je to zakonom, odnosno pravilnikom predviđeno kao poseban uslov za samostalan rad u struci (što jeste slučaj i sa zdravstvenim radnicima).
Dakle, na osnovu navedenog, zdravstveni radnik može obavljati pripravnički staž zasnivanjem radnog odnosa (ugovor o radu) ili izvan radnog odnosa (ugovor o stručnom osposobljavanju).
Pripravnik obavlja pripravnički staž u okviru radnog vremena zdravstvene ustanove, drugog pravnog lica, odnosno privatne prakse, u trajanju od 40 sati nedeljno.
O obavljanju pripravničkog staža vodi se pripravnička knjižica, koju vodi zdravstvena ustanova, drugo pravno lice, odnosno privatna praksa u kojoj pripravnik obavlja pripravnički staž, a mentor upisuje u pripravničku knjižicu deo pripravničkog staža koji je pripravnik obavio pod njegovim nadzorom i overava ga svojim potpisom, odnosno elektronskim kvalifikovanim potpisom.